اصلاحات بانکی و گمرکی، کلید موفقیت دیپلماسی اقتصادی ایران

در شرایطی که نظم اقتصادی جهانی در حال بازتعریف و شکل‌گیری قطب‌های جدید قدرت است، ایران نیز با رویکردی راهبردی در پی تثبیت جایگاه خود در ساختارهای نوین اقتصادی و منطقه‌ای است. عضویت فعال در اتحادیه‌هایی چون بریکس، شانگهای و اوراسیا، بخش مهمی از این راهبرد را تشکیل می‌دهد؛ چرا که این نهادها نه‌تنها بستری برای همکاری‌های ژئوپلیتیکی هستند، بلکه از منظر اقتصادی نیز ظرفیت‌های چشمگیری برای گسترش صادرات، جذب سرمایه‌گذاری و کاهش وابستگی به نفت فراهم می‌کنند.

اوراسیا؛ دروازه بزرگ ایران به بازار ۴۰۰ میلیارد دلاری‌

اتحادیه اقتصادی اوراسیا متشکل از پنج کشور روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان است که سالانه بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار واردات دارند. از نگاه کارشناسان، این بازار بزرگ و پرتقاضا می‌تواند فرصت تاریخی برای گسترش صادرات غیرنفتی ایران باشد.

میرهادی سیدی، مسئول مذاکرات ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و مشاور امور بین‌الملل سازمان توسعه تجارت، در این خصوص می‌گوید: عضویت فعال ایران در ساختار اوراسیا نه‌تنها از نظر سیاسی و ژئوپلیتیکی اهمیت دارد، بلکه از منظر اقتصادی نیز فرصتی کم‌نظیر برای گسترش بازارهای صادراتی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی فراهم کرده است.

تا پیش از امضای توافق با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ایران تنها شش موافقت‌نامه تجاری دوجانبه داشت که مجموعاً حدود هزار قلم کالا را پوشش می‌داد و هیچ‌یک از تعرفه‌های گمرکی آن صفر نشده بود. این در حالی است که کشورهایی مانند ترکیه بیش از ۲۳ موافقت‌نامه تجارت آزاد دارند که هرکدام حدود چهار هزار ردیف تعرفه‌ای را حذف کرده‌اند.

اما توافق ایران با اوراسیا نقطه عطفی در تجارت خارجی کشور محسوب می‌شود. این موافقت‌نامه، مفصل‌ترین سند تجاری تاریخ معاصر ایران است؛ سندی ۲۴۰ صفحه‌ای که برخلاف توافق‌های دوجانبه پیشین، ماهیتی چندجانبه دارد. به بیان دیگر، این سند به منزله توافق هم‌زمان ایران با پنج کشور عضو اتحادیه است و از نظر حقوقی، معادل پنج موافقت‌نامه جداگانه تلقی می‌شود.

از توافق ترجیحی تا تجارت آزاد

موافقت‌نامه ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ابتدا به‌صورت ترجیحی آغاز شد. در طول پنج سال و نیم گذشته، اجرای این توافق باعث رشد صادرات ایران به کشورهای عضو از حدود ۶۰۰ میلیون دلار به بیش از ۲ میلیارد دلار شده است؛ رشدی بیش از سه‌برابری که نشان‌دهنده ظرفیت بالای همکاری‌های منطقه‌ای است.

به گفته سیدی، در نسخه جدید موافقت‌نامه که در اردیبهشت‌ماه امسال نهایی شد، ۸۷ درصد تعرفه‌های گمرکی میان ایران و پنج کشور عضو حذف شده است؛ رقمی که اکنون به حدود ۹۰ درصد رسیده و موجب می‌شود بخش عمده‌ای از کالاهای صادراتی و وارداتی میان دو طرف بدون پرداخت تعرفه جابه‌جا شوند.

او تأکید می‌کند: بر اساس برآوردها، تجار ایرانی در سال جاری از پرداخت نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلار هزینه‌های گمرکی معاف خواهند شد؛ اقدامی که به‌ویژه برای بنگاه‌های کوچک و متوسط، نقش مهمی در افزایش رقابت‌پذیری و کاهش هزینه‌های تجارت دارد.

در توضیح دقیق‌تر باید گفت که در تجارت معمول با کشورهایی نظیر اندونزی یا برخی کشورهای آسیایی، میانگین تعرفه واردات حدود ۱۷ تا ۱۸ درصد است. به بیان دیگر، در واردات ۱۰۰ میلیارد تومان کالا، حدود ۲۰ میلیارد تومان باید صرف پرداخت تعرفه‌های گمرکی شود؛ اما در تجارت با اعضای اتحادیه اوراسیا این هزینه تقریباً حذف خواهد شد. این تغییر نه‌تنها قیمت تمام‌شده کالاهای وارداتی را کاهش می‌دهد، بلکه مسیر صادرات را نیز رقابتی‌تر و پایدارتر می‌سازد.

انتهای پیام‌