- سهشنبه / 20 آبان 1404 / 06:00
- .
- 2 دقیقه زمان مطالعه
بازگشت واشنگتن به قلب اوراسیا؛ رقابت قدرتهای بزرگ در پیرامون ایران
به روزرسانی ابتکار «C5+1» توسط دونالد ترامپ و تلاش واشنگتن برای بازگشت به قلب اوراسیا، نشانهای از مرحله تازهای در رقابت قدرتهای بزرگ پیرامون ایران است؛ رقابتی که اگرچه فشارهای ژئوپلیتیکی تازهای را بر تهران تحمیل میکند، اما در عین حال میتواند فرصتی برای بازتعریف سیاست منطقهای ایران و تثبیت نقش آن بهعنوان قدرتی متوازنکننده در نظم نوظهور اوراسیایی باشد.
دیدار رهبران پنج جمهوری شوروی سابق در آسیای مرکزی (قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان) با رئیسجمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، در کاخ سفید را میتوان یکی از تحولات مهم در معادلات ژئوپلیتیک پیرامونی ایران دانست. این نشست که برای نخستین بار بهصورت جمعی در بالاترین سطح برگزار شد، نشانگر تمرکز تازه واشنگتن بر منطقهای است که در دو دهه گذشته بیش از هر چیز در مدار تعامل با روسیه، چین و ایران قرار داشت.
آسیای مرکزی برای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت تاریخی، فرهنگی و تمدنی بالایی برخوردار است و پیوندهای عمیقی با ایران دارد. حضور فعال آمریکا در این حوزه میتواند معادلات سنتی ایران در مسیرهای ترانزیتی شمال ـ جنوب، بازار انرژی و همکاریهای امنیتی با کشورهای همسایه را دچار تغییر یا در کمترین حالت تحولاتی کند.
نشست روز پنجشنبه بیش از پیش این تحلیل را پررنگ میکند که واشنگتن تلاش دارد از طریق ابتکار «C5+۱» نهتنها نفوذ روسیه و چین را مهار کند، بلکه مانع از گسترش همکاریهای تهران با کشورهای آسیای مرکزی در زمینه انرژی، ترانزیت و فناوری شود. این سیاست بهویژه پس از خروج آمریکا از افغانستان و خلأ ناشی از آن، با هدف بازتعریف نظم امنیتی جدید در مرزهای شمال شرقی ایران دنبال میشود.
ابتکار «C5+۱» در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما در سال ۲۰۱۵ و در جریان سفر جان کری، وزیر خارجه وقت به آسیای مرکزی در شهر سمرقند شکل گرفت که حاصل ایده اولیه «نیشا دسای بیزوال»، دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور آسیای جنوبی و مرکزی بود. طی نشست برگزار شده در ازبکستان مقرر شد تا وزرای خارجه به طور سالانه با هم ملاقات داشته باشند و پروژههایی در پنج حوزه مهم مبارزه با تروریسم، رقابت کسب و کار، شبکههای حمل و نقل، انرژی تجدید پذیر و تغییر آب و هوا راه اندازی شود.
انتهای پیام